MUZYKA-POEZJA-TEATR-PLASTYKA

Walenty

Gość

Perła Tartakowa. Z zamku Potockich do Pałacu Lanckorońskich

.

Perła Tartakowa. Z zamku Potockich do Pałacu Lanckorońskich

23 Kwietnia 2021

W północnej części obwodu lwowskiego, w pobliżu Sokala i Czerwonogradu, leży ładna wioska Tartaków, znana od 22 grudnia 1415 roku. Tego dnia, podczas pobytu w Bełzie, książę Mazowiecki Ziemovit IV przyznał trzy wsie powiatu sokalskiego wojewodzie  prandockiemu z Żylezni i Żuchli oraz jego bratu Andrzejowi Grothowi.

Właściwie to było miasto Tartaków, w pobliżu którego znajdowała się wioska o tej samej nazwie. Jednak w 1941 roku wojska niemieckie pokryły miasto Tartaków artylerią, która faktycznie je zniszczyła. Zazwyczaj wsie stają się częścią miast. Tu stało się  na odwrót, a resztki dawnego miasta po wojnie stały się częścią wsi.

Fasada pałacu

Tu zatrzymuje się wycieczka (historia Tartakowa wymaga  oddzielnego materiału). Zamiast tego skupiamy się na głównym wabiku wsi - pałacu, który jest teraz daleki od idealnego stanu, choć nie bez szans na odnowienie. Ale mówiąc o pałacu, byłoby niesprawiedliwe, aby nie wspomnieć o jego forerard – zamek, na fundamentach, które rzeczywiście stał.

Zamek Potockich

Zamek w Tartakowie został zbudowany przez Potockiego, mniej więcej w drugiej połowie XVII wieku i pozostał nienaruszony do prawie końca XIX wieku. Nie wiadomo dokładnie, jak to wyglądało, ale według skąpych zachowanych materiałów z 1847 roku, jasne jest, że zamek był wystarczająco duży i obronny, a jego ściany zostały ozdobione freskami.

Kolejny opis zamku zawiera publikacja w  "Słowniku Królestwa Polskiego i innych krajów Słowiańskich",  XII tom 1892:

"Na północ od rynku znajduje się zamek. Ślady starożytnych murów i rowów wskazują, że miał być dobrze ufortyfikowany. Zamek jest dobrze zachowany do dziś."

W XVII wieku. Zamek Tartakowski był główną rezydencją magnata Kazimierza Potockiego. Szczególnie znany zamek po 1768 roku, kiedy to starosta Sokala został wnukiem Kazimierza Potockiego - Franciszka Salezego Potockiego, jednego z najbogatszych magnatów w Polsce.

Wieża Pałacowa

W zamku w Tartakowie zbierała się szlachta z całego świata na odpoczynek i bale. Włoska opera często tu odwiedzała. Była rzadka biblioteka, sala lustrzana, pracowało wielu wybitnych artystów. Na zamku działała również fabryka sukienek.

Po śmierci Franciszka  Salezego Potockiego, wszystkie posiadłości odziedziczył jego syn Stanisław Szczęsny Potocki , który 8 marca 1781 roku sprzedał majątek tartakowski księciu Adamowi Ronińskiemu.

Ale książę szybko zadłużył Tartaków i przejął go najpierw rząd austriacki, a następnie Felicjan Rosnowski.
Jako pozy jego córka Róża Tartaków przechodzi pod koniec XIX wieku w ręce Lanckorońskiego.

Córka Theodora Liantskoronska Stefania, po ślubie Jana Urbana herbu Nechuy, pozostawiła Tartaków jako spuściznę swojej córkce Marii, która była właścicielem majątku do 1939 roku.

Ale w tym czasie był to już pałac. Pozostałości zamku zachowały się w postaci murów obronnych po południowo-zachodniej stronie pałacu.

Pałac Lanckorońskich

Z własnych powodów, w latach 1896-1898, właściciel zamku Zbinski, prawie rozebrał zamek, a na jego miejscu, z włączeniem zachowanego fragmentu, buduje nowy dwukondygnacyjny pałac w stylu francuskiego neobaroku.

Autorem projektu był lwowski architekt Wincent Rawski Jr. Posiadłość z wysoką kwadratową wieżą znajdowała się na północ od rynku i była otoczona 5-hektarowym parkiem z licznymi przykładami rzadkich gatunków drzew i krzewów, w tym magnoli i azalii.

Pałac Lanckorońskich na początku  XX wieku.

Pałac został zbudowany na wzór  "Casino de Paris" w Monako. Centralną część głównej elewacji podkreślają rysalite z balkonem i sztukaterią. Parter jest wykończony pod rdzą, piętro ma otwartą cegłę, narożniki są otoczone pilastrami. Na otwartej cegle układanie wyraźnie wyróżnia się sztukaterią wystrój i końcowy fryz. Wieża zegarowa wznosi się z prawego skrzydła. Jednocześnie z pałacem zbudowano budynek w kształcie litery L, który jest z nim połączony od południa.

Pałac Lanckorońskich początku  XX wieku.

Podczas I wojny światowej pałac został okradziony i częściowo zniszczony. Ucierpiał również luksusowy stary park. W okresie międzywojennym budynek został przebudowany, ale po 1939 roku po przebudowie pozostały skromne pozostałości.

Od sowieckiej władzy w pałacu działała szkoła, więc budynek został zachowany. Nawet rodzinny herb Potockich zachował się na rodowodzie pałacu. Niestety, w połowie lat 90., w pałacu wybuchł pożar: dach spłonął, sufity między podłogami i  ściany zawaliły się. Wszystko to czeka na remont do dnia dzisiejszego.

Fragment pałacu i parku

Legendy, Bacher-Masoch i nowa szansa

Tartaków ma swoje własne legendy. Jednak pałac otrzymał je jako dziedzictwo z zamku. Ale niewiele osób wie, że zamek Tartakowski był zainteresowany w tym czasie jak nikt inny, jak Leopold von Zaher-Masoch. Pisał o tym w swojej mistycznej historii "The Dead Are Insatiable". Tak więc, słowo "założyciel masochizmu", a przede wszystkim jeden z najbardziej utalentowanych pisarzy swojej epoki.

Fragment pałacu i parku

"Niedaleko posiadłości N, na szerokim baldachimem samotny stał zniszczony zamek Tartaków, o którym wśród ludzi chodziły straszne legendy ... Według chłopów, zamek widział starego szarego człowieka, jak kasztan.

Jest ubrany tak, jak ubierał się setki lat temu. Wieśniacy twierdzą, że ma tysiąc lat, a w dużej, doskonale zachowanej sali zamku stoi niesamowita piękna marmurowa kobieta z martwymi białymi oczami.

Czasami, w nocy, ożywa i chodzi po ponurych korytarzach w towarzystwie licznych duchów, a następnie słychać dziwne głosy: dzikie wycie, współczujący płacz, słodkie męskie dźwięki ...

(...)

Prawda jest taka, że w wielkiej sali zamku naprawdę stoi wspaniały marmurowy posąg rzadkiej urody kobiety. Niektórzy mówią, że przodkowie rodziny Tartakowskich, wraz z marszem krzyża, udali się do Palestyny, aby odwiedzić grób Pana i przywieźli z Bizantium rzeźbę Wenus, dzieło rąk jakiegoś greckiego artysty.

Inni mówią, że pani z tej rodziny, słynąca z piękna i grzechu, nakazała jednemu włoskiemu rzeźbiarzowi utrwalić się, co więcej, w garniturze niepodlegającym modzie, który jeszcze przed upadkiem Ewy był noszony w raju.

Stało się to gdzieś w czasach Benvenuto Cellini, a piękną panią była stara Marina Tartakowska... Jej portret w ludzkiej postaci wisi w jednym z ponurych pokoi zamku, którego sufit ozdobiony jest dużym freskiem – Dianą w kopule. Starość jest ubrana w ciemny aksamit, a na głowie ma polski kapelusz z gromadką piór...

Element wystroju pałacu

(...)

"Przede mną był pałac z dachem w kolorze ołowiu, - głowa smoka pod nim, prawdopodobnie wypluqwa w deszczową pogodę strumienie wody - z balkonem, który trzymał na kamiennych ramionach nagich Turków i luksusowe wielkie schody.

W głębokiej niszy ściany znajdowała się rzeźba jakiegoś mongolskiego chana wycięta z kamienia z brzydką głową i splątanymi łańcuchami rękami.

W środku kostki brukowej i dziedzińcu pokrytego śniegiem wyłożono łoże fontanny, nad którym ogromna lipa została rozłożona przez szerokie wiatry...

Starzec poprowadził mnie po schodach, otworzył umiejętnie rzeźbione drzwi, a ja przekroczyłem próg tego wspaniałego, osłoniętego mroku zamku. Weszliśmy po szerokie marmurowe schody, wspięliśmy się i zeszliśmy skręconymi windami, mijaliśmy wtedy szerokie i luksusowe, jak alejki, korytarze, a następnie głuche i niewygodne przejścia, podobne do podziemnych labiryntów kopalni.

Ogromne drewniane drzwi z wypuszczonymi na łatwę otworzyły się i zamknęły za nami ponownie... Z pokoju do pokoju towarzyszyły nam cienie minionych wieków. Tutaj, na ścianach, wisiały czarne łaty ozdobione białymi skrzydłami anioła, tureckie sztandary i litavers bitwy, tureckie sagaids ze strzałami; tapety na ścianach pokojówki ze scenami ze Starego Testamentu zostały pożółkłe i zaostrzone młyn, który z najmniejszego dotyku rój wstał w powietrze ...

Były przytulne, tapicerowane wyblakłą niebieską satyną lub raz białe, pożółkłe od czasu do czasu, muślin, ściany buduaró z dużymi kominkami, które stały brzuchem tych porcelanowych Chińczyków, z toaletkami i lustrami w srebrnych ramkach i wszelkiego rodzaju przysmakami tego czasu ...

Z sal z wykwintnymi płaskorzeźbami i gigantycznymi freskami dostaliśmy się do sypialni z luksusowymi domkami zawieszonymi na zasłonach.

Elementy wystroju pałacu

W jednej komnacie w marmurowej wieży stał wazon, który mógł stworzyć tylko ręka Greka lub Włocha z jego osobliwą wizją piękna.

W następnej – cała szerokość ściany zajmowała gigantyczna rzeźbiona szafka, wykonana ze wspaniałych dzieł ze szkła i ceramiki, kolorowo pomalowana, z napisanymi  na nich skrzydlone wyrażenia; takie potrawy zostały wykonane w 15 i 16 wieku, aby zadowolić dziwne niemieckie gusta.

W ścianach, osłonięty cennym, zaczerniony od czasu do czasu drzewa, węgiel drzewny kebab. Okna były w większości pokryte okiennicami, więc farby na starych płótnach, które zdobiły ściany wszędzie, przez wieki stały się tak przyciemnione, że odważni rycerze, luksusowi staruszyści i wiele ubranych pań stały, wydawało się, w głębokim cieniu i tylko tutaj, tam, jakby z ciemności nocy, wyglądały piękne jasne twarze.

Wszystko było zaniedbane, zaniedbane, pokryte szarością, jak popiół, kurz, zawieszony przez pajęczyny; tlący się zapach w powietrzu..."

Obecny stan pałacu

Historia została napisana w pierwszej połowie XIX wieku. Dziś nie wiemy na pewno, czy opis zamku jest dokumentalny czy – owoc twórczej wyobraźni.

Ale zgadzam się, że mistycyzm, duchy, śmiertelne kobiety są zawsze interesujące. I zawsze zwabią podróżnych.

Niedawno narodziła się nadzieja, że w Tartaku będzie o wiele więcej turystów, ponieważ nie będą przerażeni zaniedbanym stanem niegdyś luksusowej atrakcji.
Odbudowa pałacu w Tartakowie stała się pomysłem aktywnych środowisk publicznych. Popularyzacja pałacu, wystawy na jego terytorium w końcu zwróciły uwagę władz - pałac jest zawarty w programie "Wielka konstrukcja" w zakresie renowacji. Pozostaje mieć nadzieję, że nie tylko na papierze.

.

http://www.kray.org.ua/15921/mandrivky/ … OcOFGcXIf0

.

artysta

Administrator

Dołączył: 2019-11-21

Liczba postów: 185

Odp: Perła Tartakowa. Z zamku Potockich do Pałacu Lanckorońskich

http://www.pitak.mojeforum.net/viewtopic.php?id=95